Kapitaalgoederen in de openbare ruimte
Tot de kapitaalgoederen in de openbare ruimte rekenen we de wegen, de civiele kunstwerken (bruggen, tunnels en viaducten), de openbare verlichting, de verkeersregelinstallaties, de riolering, het water, het groen en spelen. Voor het onderhoud van deze kapitaalgoederen hebben we in 2023 bij de programma’s Openbare ruimte en Bereikbaarheid zo’n 33 miljoen euro ingezet. Onderhoud bestaat uit dagelijks onderhoud, groot onderhoud, technische vervanging en vernieuwingen. De budgetten voor het onderhoud in de openbare ruimte zijn gedeeltelijk exploitatiebudgetten en gedeeltelijk investeringen.
Golf aan vernieuwingsinvesteringen komt eraan
We constateerden dat we aan de vooravond zitten van vernieuwingsopgave van de kapitaalgoederen in de openbare ruimte die het einde van hun levensduur hebben bereikt. Het gaat daarbij om de openbare ruimte die in de jaren ’60 en ’70 zijn aangelegd. De vernieuwingsopgave krijgt daarmee ook een doorlopend karakter bij de instandhouding van de openbare ruimte. De omvang en gevolgen van deze vernieuwingsopgave hebben we in 2023 in een eerste verkenning in beeld gebracht. In 2024 zullen de uitkomsten in een Nota Kapitaalgoederen aan de Raad worden voorgelegd. Vooruitlopend hierop ontvangen we in het kader van het coalitieakkoord 18 miljoen euro als start voor deze vernieuwingsgolf.
Beleidskader
Beleidsnota ‘Geef ze de (openbare) ruimte'
Begin 2013 heeft de gemeenteraad de beleidsnota ‘Geef ze de (openbare) ruimte' vastgesteld. Deze beleidsnota bevat de kaders waarin we een antwoord geven op de maatschappelijke en economische ontwikkelingen: actief burgerschap, kostenbewustzijn, duurzaamheid en een terugtredende overheid. Vanuit gedifferentieerd beheer werken we met ‘wijkbudgetten’. Op die manier krijgen bewoners meer inspraak in het beheer en de inrichting van hun eigen woonomgeving. Naar verwachting krijgt deze beleidsnota in 2024 een opvolging.
Integraal uitvoeringsprogramma openbare ruimte .
Voor 2023 en verder hebben we een integraal uitvoeringsprogramma voor de openbare ruimte (UPOR) opgesteld. Dit in samenwerking tussen de programma’s Openbare Ruimte, Bereikbaarheid, Wonen en stedelijke ontwikkeling. De prioriteit ligt bij het aanpakken van beheeronderdelen met onderhoudsachterstanden. Daarnaast vinden we het belangrijk om in onderlinge afstemming tussen de programma’s de stad goed bereikbaar te houden en onze middelen zo efficiënt mogelijk in te zetten.
Areaalmutaties
De woningdichtheid van Nijmegen groeit de komende jaren en hierdoor verandert de openbare ruimte. We noemen dit areaaluitbreiding. Dit zorgt ook voor een verandering van de beheerkosten. Voor iedere woning die wordt opgeleverd, begroten we € 400 voor beheer. Voor 2023 is een bedrag van 0,5 miljoen euro in de begroting opgenomen.
Wegen en civiele kunstwerken
Beleidskader
De beleidsnota ‘Geef ze de (openbare) ruimte’ is het beleidskader voor het onderhoud van onze wegen en kunstwerken. Bij de programmering van het onderhoud richten stemmen we het onderhoud waar mogelijk af op rioleringswerkzaamheden, kostenbesparingen en de mogelijkheden om de bereikbaarheid van de stad te vergroten.
Beleidsrealisatie: asfaltwegen
In 2023 hebben we groot onderhoud gepleegd aan verschillende asfaltwegen in de stad. Verschillende locaties, zoals de van Boetbergweg (stadinwaarts), de St. Annastraat, de Wijchenseweg (rijbaan + fietspad), Oude Groenestraat, Weezenhof 91e straat, rotonde sluis Weurt-Westkanaaldijk, slijtlagen Kwakkenbergweg , ringweg Zwanenveld, en Veemarkt. Daarnaast pleegden we onderhoud aan het asfalt bij Kerkenbos .
Beleidsrealisatie: straten
In 2023 hebben we de werkzaamheden in de Jeruzalembuurt (programma 2022) afgerond. Daarnaast stonden voornamelijk kleine herstelwerkzaamheden op het programma.
Beleidsrealisatie: verkeersregelinstallaties (vri’s)
In 2022 is een start gemaakt met de vervangingscyclus VRI’s. In drie jaar tijd worden diverse VRI’s vervangen. De vervanging voor 2023 is ten laste gebracht van het budget van de vernieuwingsgolf. Daarbij zijn de VRI’s bij de busbaan Campusweg, Groenewoudseweg/ Prof. Bellefroidstraat en Verlengde Groenestraat, Wijchenseweg op- en afrit A73, Van Boetbergweg/ Appelterenweg en Staddijk; St. Annastraat/ Kapittelweg en Houtlaan alle vervangen.
Financiële realisatie
Het onderhoud van wegen en civiele kunstwerken begroten we in het programma Bereikbaarheid.
In 2023 is ca. 5,3 miljoen euro besteed aan onderhoud van asfalt en 5,3 miljoen euro aan klein onderhoud waaronder straten, herstelwerkzaamheden vanuit andere projecten zoals VRI-werkzaamheden. Voor civiele kunstwerkenis in 2023 ca. 2,1 miljoen euro besteed.
Openbare verlichting
Beleidskader
Voor openbare verlichting baseren we ons op de beleidsnotitie 'Zicht op Nijmeegs licht'. De lichtarmaturen in het centrum moeten worden vervangen. We stappen over op LED-verlichting. We kiezen ervoor alle lampen in één keer te vervangen. Het project om de hangverlichting te vervangen door LED-verlichting heeft vertraging opgelopen. Oorspronkelijk gepland voor eind 2023, wordt de voltooiing nu verwacht in de eerste helft van 2024. De vertraging is voornamelijk te wijten aan een uitgebreid onderzoek naar de draagkracht en verankering van de bestaande kabels waaraan de nieuwe LED-hangverlichting zal worden bevestigd.
Beleidsrealisatie
Met een marktpartij is in 2017 een 10-jarige overeenkomst afgesloten waarbij naast het reguliere onderhoud ook is voorzien in het vervangen van ca. 113 km ondergrondse kabel, het vervangen van 12.500 armaturen door LED en het vervangen van ca. 37.000 lampen van niet LED-armaturen.
Tot einde 2023 is inmiddels ca. 55 km van de 113 km ondergrondse kabel vervangen (49%), 18.130 stuks lampen vervangen (remplace) (49%) en 11.673 lampen vervangen door LED-lampen (94%).
In totaal ontvangen we in 2023 in totaal 2.388 over de verlichting. Daarbij kon 88% van de meldingen binnen 1 maand worden verholpen.
Financiële realisatie
In 2023 besteedden we circa 2,4 miljoen euro aan openbare verlichting.
Infrastructuur voor de gemeentelijke watertaken
Beleidskader
Het Gemeentelijk Rioleringsplan Nijmegen (GRP) 2017-2023 is het beleidskader voor onze watertaken op het gebied van afvalwater, hemelwater, oppervlaktewater en grondwater. De hoofddoelen van onze wettelijke gemeentelijke watertaken zijn het beschermen van de volksgezondheid, bijdragen aan een leefbare woonomgeving en beschermen van het milieu. We streven naar doelmatig beheer en duurzame ontwikkeling van de infrastructuur voor onze watertaken.
Beleidsrealisatie: jaar van vervanging
Een indicator voor de kwaliteit van het riool is het jaar van vervanging. We streven, over meerdere jaren gerekend, naar een later jaar van vervanging. Naar verwachting is het gemiddelde jaar van vervanging in 2023 gelijk gebleven aan 2022. Meerdere revisies, evenals de data van de nieuwe riolen, zijn nog niet in de systemen verwerkt, waardoor een exacte uitkomst nog niet beschikbaar is.
Beleidsrealisatie: rioolvervanging
Er zijn weinig grootscheepse rioolvervangingen uitgevoerd. Met name in de Jersusalembuurt zijn de meeste meters rioolvervanging uitgevoerd. In 2023 is circa 1 km riolering vervangen. Voor het afkoppelen van regenwater zijn bij de vervangingsprojecten ook nieuwe infiltratieriolen (IT-riool) aangelegd. In 2023 is circa 300 m aangelegd. Daarnaast hebben we ook ruim 80 m gerelined. De middelen die in 2023 niet zijn gebruikt, worden ingezet voor de komende vernieuwingsopgave in de verschillende buurten en losse rioolvervangingsprojecten, waarbij ook meer wordt gekeken naar klimaatadaptieve maatregelen. De middelen worden binnen het gesloten systeem gereserveerd voor latere jaren.
Naast vervanging van riolering hebben we gemaal Westkanaaldijk en gemaal Heumensoord vervangen. Daarnaast hebben we op 5 andere locaties ook de pompen van de gemalen vervangen of gereviseerd. Bergbezinkbassin Jonkerbos is gerenoveerd en geoptimaliseerd, waarbij ook de pompen zijn vervangen. Bij gemaal Lindenholt is de persleiding van en naar het gemaal aangepast en verbeterd. Daarnaast is een aantal renovaties in voorbereiding genomen, zoals hoofdgemaal Lent, gemaal Raadhuisstraat, een van de gemalen in Staddijk en gemaal Oostkanaaldijk.
Ook de nodige kleinere objecten, zoals huisaansluitingen,, kolken en inspectieputten, zijn vervangen. En in het kader van klimaatadaptieve maatregelen zijn er subsidies verstrekt voor het afkoppelen van regenwater en aanleg groene daken.
Financiële realisatie
De exploitatiebegroting voor de watertaken is onderdeel van het programma Openbare Ruimte. In 2023 besteedden wij 9,6 miljoen euro aan aanleg, onderhoud, vernieuwing en planvorming van infrastructuur en voorzieningen voor de uitvoering van onze gemeentelijke watertaken. De lasten worden gedekt uit de rioolheffing. Sinds 2015 bekostigen we ook de kapitaallasten voor de uitbreidingsinvesteringen in de Waalsprong uit de rioolheffing.
Groen
Beleidskader
De omgevingsvisie (2020) , Bomenplan (2021) en de 'Groenaanpakplannen' voor Lindenholt en Dukenburg vormen ons uitgangspunt. Met deze plannen hebben we kaders voor de ruimtelijke en ecologische kwaliteit van groen, natuur en landschap en letten we op de onderlinge samenhang binnen de hoofdgroenstructuur van de stad. De beleidsnota ‘Geef ze de (openbare) ruimte’, nota maaibeheer en de beheervisie stadsbosjes (2022) is ons kader voor het beheer en onderhoud van het openbaar groen.
Beleidsrealisatie
Groenstructuur Oostzijde Mauritssingel
Het ‘Groenplan Prins Mauritssingel’ is in november 2022 aanbesteed, waarna in 2023 gestart is met de uitvoering van de eerste fase van dit plan. De eerste fase betrof het omvormen van parkeerplaatsen in vakken met bomen en planten en het aanpassen en waar mogelijk verwijderen van verharding, om meer ruimte te maken voor het toekomstige groen. In het najaar van 2023 zou een deel van de bestaande bomen (32 stuks) langs de Prins Mauritssingel in verband met verkeersveiligheid vervangen worden door nieuwe bomen (tweede fase Groenplan). In samenspraak met de wijkraad vindt het kappen van deze 32 bomen in twee fasen plaats (22 stuks: 1e kwartaal 2024, 16 stuks in 2026).
Groot Onderhoud park Brakkenstein
In park Brakkenstein vallen steeds meer oude en monumentale bomen uit. Daarnaast dient hinderlijke groei van monumentale bomen met het oog op de veiligheid te worden ingeperkt. Daarom willen we de komende jaren ervoor zorgen dat dit historisch rijksmonument toekomstbestendig wordt gemaakt.
Voortgang
Nadat eind 2022 de vergunningaanvragen voor de renovatie van het park en het rooien van 203 bomen waren ingediend, is er een groot aantal bezwaren, met name tegen het rooien van de bomen, ingediend. Dit heeft er toe geleid dat het project een jaar vertraging heeft opgelopen. In samenspraak met belanghebbenden en omwonenden is het plan aangepast. Belangrijkste aanpassing is dat er 150 bomen uit de huidige rooivergunning zijn gehaald en dat deze bomen later en gefaseerd over een periode van meerdere jaren gerooid zullen worden. Inmiddels liggen de definitieve besluiten ter inzage en we verwachten dat we binnenkort kunnen aanbesteden. Het ontwerp voor het gebied rondom de villa wordt nu verder uitgewerkt.
Aanplant bomen
We zetten in op het uitvoeren van de maatregelen uit de Uitvoeringsagenda behorende bij het Bomenplan 2021. We planten daarvoor 1.000 nieuwe bomen per jaar en verbeteren de groeiplaatsen van bijzondere bomen. Het doel is het areaal bomen met 1% uit te breiden. In 2021 is het Bomenplan gereed gekomen en in 2022 is voor het eerst budget beschikbaar gesteld voor het uitvoeren van de diverse maatregelen. In het coalitieakkoord is de ambitie opgenomen om jaarlijks 1.000 nieuwe bomen te planten, met name in stenige gebieden en bij voorkeur van enige omvang. Dit zijn 675 bomen in de bestaande stad en 325 bomen in de ontwikkelgebieden zoals de Waalsprong. Meer bomen in de stad zorgen voor meer schaduw en minder hitte. Water kan beter worden opgenomen en het draagt bij aan de biodiversiteit. Hiervoor is een krediet toegekend van 2 miljoen euro per jaar in de periode tot en met 2026. Daarnaast vraagt uw raad ons om aan grondverbetering te doen en er zo voor te zorgen dat de bomen langer meegaan en ouder worden. We hebben echter te maken met forse kostenstijgingen. Door de prijsstijgingen in zowel de groene sector als in de bouw-civiele sector, zijn de kosten voor de aankoop en aanplant van bomen bovennormaal gestegen. Met name bij de inrichting van de groeiplaatsen waarbij graafwerkzaamheden, grondverzet en specialistische maatregelen/materialen noodzakelijk zijn, zijn de kosten boven verwachting gestegen. De verwachting is dat de marktprijzen nog verder zullen stijgen. Daarom is het budget voor 2024 met 0,5 miljoen euro verhoogd.
We hebben de aanplant komende jaren gefaseerd verdeeld over de stadsdelen om het werkbaar te houden voor de aannemers. We werken daarbij nog eens los met bewonersinitiatieven (voor zover die niet op de fasering kunnen wachten) en een aantal thema’s: cultuurhistorie (herstel aanplant parken), bedrijventerreinen (vergroening bedrijventerreinen), stadsbossen (herstel en aanvullen stadsbosjes en tiny forests)
Voortgang
In 2022 is een eerste start gemaakt met de aanplant van nieuwe bomen. Het beschikbaar gesteld budget is toen niet helemaal besteed. Het doel was in 2023 het restant van 2022 en de benodigde 675 bomen in de bestaande stad voor het jaar 2023 aangeplant te hebben. Maar het extreem natte najaar maakte dat dit niet haalbaar was. Hierdoor is het budget voor 2023 voor een groot deel niet besteed. Het restant wordt in het voorjaar van 2024 besteed.
Financiële realisatie
In 2023 besteedden wij circa 9,2 miljoen euro aan groenonderhoud.
Spelen
Beleidskader
De belangrijkste uitgangspunten voor spelen in de stad zijn:
- Natuurlijk spelen. Dat betekent meer (speel)groen en minder toestellen. Bij nieuwe plekken of bij herinrichting onderzoeken we of de locatie als een natuurlijke (speel)plek kan worden aangelegd.
- Speelplekken integreren we in de openbare ruimte. De uitdaging is om op een slimme manier gebruik te maken van de openbare ruimte waarin kinderen worden gestimuleerd om samen te spelen en ouderen elkaar kunnen ontmoeten.
- Bewoners worden betrokken bij de in te richten speelruimtes. We laten bewoners zelf zoveel mogelijk verantwoordelijk zijn voor de inrichting en het onderhoud van speelruimtes.
Beleidsrealisatie
Het afgelopen jaar werkten we planmatig aan het onderhoud en vervingen we speeltoestellen en ondergronden daar waar nodig. In totaal is in 2023 voor 1,3 miljoen euro aan speelvoorzieningen vervangen.
In 2023 is de vijfde KWIEK beweegroute in Meijhorst gerealiseerd. Ook is er een derde pumptrack gerealiseerd op de locatie onder de Brug ‘De Oversteek’ nabij het NYMA-terrein. Vlak voor de zomer is een nieuw basketbalveld in de wijk Zwanenveld geopend waar ook 3x3-basketbal gespeeld kan worden. Het vervangen van de ondergrond van het Cruijff Court in de Zellersacker is in voorbereiding. Tot slot is er, na initiatief van en in overleg met bewoners, een calisthenicstoestel van formaat in het Limospark gekomen.