Wat hebben we dit jaar bereikt | Stadsrekening 2023

Wat hebben we dit jaar bereikt

Ambitie: We zijn een aantrekkelijke stad met een bereikbaar en hoogwaardig cultureel aanbod en hebben een cultureel klimaat gericht op vernieuwing en innovatie.

Doel: We maken kunst en cultuur toegankelijk voor en door iedereen

We versterken het culturele aanbod door meer te investeren

We hebben extra geïnvesteerd in het culturele aanbod van de stad. We hebben daarmee ingezet op groei van de sector door professionalisering te stimuleren en door ruimte te maken voor (door)ontwikkeling van makers en organisaties. We stimuleerden partijen om een eerlijk loon in de cultuursector te vragen en te krijgen. We hebben het subsidiebudget voor de regeling Eenjarige Culturele Subsidie verhoogd met € 70.000 tot € 300.000. In 2023 ontvingen 23 organisaties een subsidie voor een eenjarig project of programma. We hebben het budget voor de subsidieregeling Meerjarige Culturele Programma’s verhoogd met € 263.526 naar in totaal 1,5 miljoen euro. Hiermee ondersteunden we 26 meerjarige programma’s. We hebben de muzikale broedplaats De Basis ondersteund. Hiermee kon De Basis uitvoering geven aan de ontwikkeling, opzet en uitvoering van talentontwikkelingsprogramma’s in de popmuziek (inclusief elektronische muziek en hiphop) in Nijmegen. Brebl is tijdelijk gehuisvest in het voormalige pand van brouwerij Stoom op de Honig. Om de periode naar een nieuw pand en een nieuw verdienmodel te overbruggen, hebben we in 2023 een bijdrage verleend voor de programmering van jazz-concerten. We ondersteunden samen met de gemeente Arnhem de Cultuur Academy die zich inzet voor professionalisering in de cultuursector. Onder de vleugels van deze organisatie is in Nijmegen een cultuurscout actief die jonge kunstenaars helpt om een professionele praktijk op te zetten.

We voeren het 3e jaar van het Actieplan Cultuur Nijmegen uit

We voerden in 2023 voor het derde en laatste jaar het Actieplan Cultuur Nijmegen uit. Via diverse regelingen steunden en stimuleerden we de culturele sector. Bijvoorbeeld door innovatieve en vernieuwende plannen van de culturele sector te ondersteunen met de regeling Weerbaar & Wendbaar. In 2023 ontvingen 14 partijen een subsidie voor een totaalbedrag van € 460.111. In het kader van het weerbaar en wendbaar maken van culturele ZZP’ers zorgden we ervoor zij konden werken aan hun professionalisering, bijvoorbeeld door het volgen van een opleiding. In 2023 zijn 126 makers ondersteund voor een totaalbedrag van € 49.267. Via de deelregeling Ondersteuning culturele infrastructuur hebben we steun verleend aan 6 culturele instellingen. De financiering was bestemd voor overbrugging en herstel en perspectief te bieden aan de culturele sector van de toekomst. We hebben een bijdrage geleverd aan de vervanging van de digitale projectie van LUX zodat de apparatuur weer langjarig gebruikt kan worden.
De culturele sector heeft het ook na 2023 nog zwaar, dit is echter niet meer direct terug te voeren op de impact van Corona. De uitdagingen waar de sector mee te maken heeft zitten meer op het vlak van inflatie, arbeidskrapte en hoge (energie)lasten. We blijven zicht houden op de sector, maar stoppen na 2023 met regelingen uit het Actieplan Cultuur omdat deze specifiek verbonden waren met de effecten van de Coronacrisis.

We blijven inzetten op de verbinding cultuur en andere domeinen

De culturele sector kan substantieel bijdragen aan de aanpak van maatschappelijke opgaven. Dit blijkt uit verschillende kunst- en cultuur activiteiten die afgelopen jaar in Nijmegen hebben plaatsgevonden. Het gaat om het creëren van bewustwording, het bieden van handelingsperspectief en het bewerkstelligen van duurzame effecten. Een aantal activiteiten op het snijvlak van cultuur en andere domeinen kregen subsidie. Zo organiseerde het Architectuurcentrum Nijmegen initiatieven over gezonde groei van een stad waarbij thema’s vanuit het sociale domein het vertrekpunt waren. New Rootz Film Academy heeft jonge vluchtelingen/nieuwkomers verder geholpen door hun levensverhalen en creatieve brein centraal te stellen. Stichting Aroma bood door cultuur ontspanning en een positieve impuls aan gezinnen met opgroeiende tieners. Bij de gezinnen die ze ondersteunen is vaak sprake van armoede en voeren problemen en zorgen de boventoon. Met het programma Lang Leven Cultuur! Streefde Club Goud naar het vergroten van cultuurparticipatie onder ouderen (65+) in Nijmegen. Fabrikaat creëerde een culturele ontmoetingsplek in de Waalsprong voor nieuwe en oude inwoners, recreanten en professionals. Samen met het beleidsterrein welzijn hebben we een eenmalige bijdrage gedaan aan de inrichting van Vasim Circus Space.
Om de urban initiatieven in onze stad te stimuleren en te faciliteren hebben we in 2023 een nieuwe subsidieregeling Urban Sport en Cultuur opgezet in samenwerking met programma Sport. Hierdoor hebben we het afgelopen jaar drie nieuwe initiatieven kunnen ondersteunen op het snijvlak van cultuur en sport.

Met de Impuls Jongerencultuur ondersteunden we in 2023 ongeveer 30 cultuurparticipatieprojecten voor een totaalbedrag van € 300.000. De Impuls Jongerencultuur zijn middelen van het Rijk, die we via penvoerder De Lindenberg beschikbaar stelden aan initiatieven voor en door jongeren in de leeftijd van 14-27 jaar. Het ging om zowel kwetsbare jongeren als jongeren die makkelijker meedoen aan het dagelijks leven. Partners zijn onder andere @VOCampus, Ieder Talent Telt, ROC, Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid, Beatwise, Bindkracht10, Jongerenlab, Stevenskerk, LUX, Doornroosje en Cultuur op de Campus.

De doorontwikkeling brede scholen is een stap verder. In 2023 hebben we meegedaan aan het Voorloperstraject rijke schooldag, waarmee extra naschools aanbod is gerealiseerd. Dit wordt voor een deel ook in 2024 voortgezet. Tegelijkertijd hebben we in 2023 gewerkt aan de doorontwikkeling van het lokale brede scholen beleid, met daarbij aandacht voor de verbetering van de kwaliteit van cultuureducatie.

We investeren in huisvesting van culturele organisaties

Voor de renovatie van de stadsschouwburg is een projectteam en een stuurgroep samengesteld dat de voorbereidingen voor de renovatie gaat begeleiden. Het masterplan is in 2023 uitgewerkt naar een goedgekeurd Programma van Eisen. Dit Programma van Eisen is gebruikt voor de uitvraag voor een architect. De architectenselectie zal in 2024 plaats vinden.

De initiatieffase voor de bouw van de nevenvestigingen van de bibliotheek en de Lindenberg in Nijmegen Noord is in 2023 vrijwel afgerond. Verdere planvorming voor de nevenvestiging van de bibliotheek in Dukenburg hangt samen met de transformatie opgave van het winkelcentrum en vraagt meer tijd. Voor de hoofdlocatie van de Lindenberg zijn in 2023 voorbereidingen getroffen voor een haalbaarheidsonderzoek waarbij we verschillende locaties in het stationsgebied afwegen, naast de huidige locatie.

De start van de verbouwing van het Valkhof Museum begin 2023 bleek niet haalbaar. De uitwerking van het definitieve ontwerp vroeg meer tijd. Deze was pas eind 2023 gereed. Er was een onverwachte tegenvaller die betrekking had op hogere kosten voor het inbraakwerend maken van het gebouw, tentoonstellingsverlichting en een gridraster in de tentoonstellingsruimten. Vanuit het programma Cultuur is een extra bijdrage gegeven om deze noodzakelijke aanpassingen te kunnen doen, zodat begin januari 2024 begonnen kan worden met de sloopwerkzaamheden.

In afstemming met Arnhem en Nijmegen heeft stichting atelierbeheer SLAK in 2023 een herstructurering ingezet. Het traject heeft geen directe gevolgen gehad voor de ateliervoorraad in Nijmegen, maar van uitbreiding is het in 2023 mede hierdoor ook nog niet gekomen.

In 2022 is een onderzoeksrapport opgeleverd met toekomstscenario’s voor De Bastei. De Bastei heeft in 2023 de aanbevelingen uit het rapport verwerkt in een eigen ontwikkelperspectief. Door meer samenhang en focus in het museaal profiel aan te brengen en de bedrijfsvoering te versterken blijft het museum toekomstbestendig. Door een ophoging van de structurele subsidie hebben wij De Bastei hierbij gefaciliteerd.

Doel: We vergroten de aantrekkingskracht van Nijmegen

Verkenning Europese Culturele hoofdstad van Europa

In 2023 heeft de gemeente Nijmegen samen met de Groene Metropoolregio een verkenning uitgevoerd naar de kansen voor Nijmegen en de regio voor kandidaatstelling Culturele Hoofdstad 2033. De Groene Metropoolregio zag mogelijkheden om met behulp van de titel Culturele Hoofdstad de regionale ontwikkeling een impuls te geven. Uit de eerste verkenning bleek dat er voldoende draagvlak in Nijmegen en de regio was om de volgende stap te zetten in het proces. De provincie Gelderland ondersteunt dit proces.

Doel: We geven ruimte aan innovatie en creativiteit

Versterking keten (jeugd)theater in Nijmegen en Gelderland

We hebben in 2023 verschillende subsidies verstrekt voor theateractiviteiten in de stad. We merken dat er in een groei in theateractiviteiten is, uitgevoerd door en met Nijmeegse makers. We hebben een opdracht voor een kwartiermaker Jeugdpodiumkunsten verstrekt. Deze is in 2023 aan de slag gegaan en zal ook in 2024 nog aan de opdracht werken. Theatergroep Kwatta heeft in 2023 een volledige vernieuwing doorgemaakt en gaat verder onder de naam Theatergroep De Horde. We hebben een subsidie verleend voor hun eerste productie die in december 2023 in première is gegaan.

We maken een nachtvisie met de stad

We zijn in 2023 van start gegaan met de werkzaamheden voor een Nachtvisie. Er is een startnotitie gemaakt en er zijn veel gesprekken gevoerd met verschillende partijen in de stad: makers, organisatoren, promotors, eigenaren en exploitanten van locaties en het publiek. Verschillende (mogelijke) thema’s zoals alcohol en drugsgebruik, aantrekkelijk aanbod, toegankelijkheid en (sociale) veiligheid, zijn samen met de nieuwe Nachtburgemeester verder verkend. Eind 2023 is een enquête gehouden naar de ervaringen van bezoekers en niet bezoekers van de nachtcultuur in Nijmegen.

Ambitie: We zijn de oudste stad van Nederland, met een rijke historie en eigen karakter. We benutten dit unieke erfgoed om de aantrekkelijkheid van onze stad voor (nieuwe) bewoners, bedrijven en bezoekers te vergroten en hen nog sterker te verbinden aan de stad.

Doel: We zorgen voor bescherming en instandhouding van ons erfgoed

We zorgen voor betere instandhouding en bescherming van monumenten

In 2023 hebben we 19 panden aangewezen en twee beschermingsprocedures (bijvoorbeeld de Vermeerstraat) gestart. Deze aanwijzingen en beschermingsprocedures zijn onderdeel van een meerjarig programma, zodat in 2026 460 extra panden in de stad een bescherming genieten. We hebben dan de achterstand van de aandachtspandenlijst weggewerkt. Een groot deel van de nieuwe monumenten bevinden zich in de binnenstad.
We hebben een nieuwe subsidieverordening voor monumenten en nieuw beleid voor het verduurzamen van monumenten, inclusief beleid voor zonnepanelen, opgesteld. Eigenaren van monumenten kunnen nu ook zonnepanelen in het zicht plaatsen. Daarnaast ondersteunen we met subsidie monumenteigenaren met de verduurzaming van hun pand.
We hebben de cultuurhistorische waarden van Campus Heyendaal onderzocht, ten behoeve van de gebiedsvisie die wordt opgesteld. Hiermee hebben we inzicht gekregen in het erfgoed van Campus Heyendaal en zorgen we ervoor dat dit erfgoed onderdeel is van ontwikkelplannen van het gebied.
We hebben met de SRV-wagen (samen rationeel verkopen) inwoners geïnformeerd over naoorlogs erfgoed. Dit was onderdeel van de participatie bijeenkomsten van de omgevingsvisie. Samen met Stichting Nijmegen Wederopbouwstad en Erfgoedvereniging Heemschut hebben we inwoners laten zien wat naoorlogs erfgoed is en waarom dit voor Nijmegen van waarde is.

We leveren een bijdrage aan uitvoering van het Masterplan van de Sint Stevenskerk

We hebben € 600.000 aan de laatste fase van het Masterplan bijgedragen. Het Masterplan wordt grotendeels met rijksmiddelen uitgevoerd, onze bijdrage is een cofinanciering en biedt de Sint Stevenskerk een stevig fundament voor de toekomst.

We benutten beschikbare publieksruimtes efficiënt

De publieksruimte in het RAN (‘de Arena’) is in 2023 op verschillende manieren gebruikt. Dankzij de verbinding met de bibliotheek is de ruimte gemakkelijk toegankelijk voor scholieren/studenten die er studeren. Daarnaast organiseerden we tentoonstellingen en gebruikten we de ruimte voor evenementen zoals Open Monumentendag, Geschiedenisfestival TOEN en de Popronde.

We voeren de 'Hotspotmethode' uit

In september 2023 is de hotspotlijst vastgesteld door het college. De lijst bevat drie archiefhotspots: de sloop van de schoorsteen van de energiecentrale, de uitspraak door rechtbank Gelderland over de energietoeslag voor studenten en de opstart van de opvang van Oekraïners. Door vaststelling van deze lijst mag de gemeente nu meer informatie over deze hotspots bewaren. Als het mogelijk is vullen we deze informatie aan met (delen van) particuliere archieven. Hierdoor geeft het archief straks een beter beeld van wat er in de stad heeft plaatsgevonden en wat mensen in deze tijd heeft beziggehouden.

Doel: We maken het verleden zichtbaar en beleefbaar

We bereiken een nieuw publiek met aansprekende erfgoedverhalen

In 2023 is in samenwerking met de erfgoedpartijen samengewerkt aan de nieuwe beleidsnotitie Verleden Beleefd. In dit beleid krijgt immaterieel erfgoed positie en zijn er voor erfgoed basisinstellingen meer financiële en inhoudelijke mogelijkheden om met aansprekende erfgoedverhalen het publiek te bereiken.

Daarnaast zijn er verschillende activiteiten en evenementen georganiseerd om een divers publiek te bereiken via de vaststaande herdenkingsmomenten: de jaarlijkse brandgrenswandeling ter herdenking van het bombardement op de stad en de herdenking van Market Garden en de bevrijding van Nijmegen. 6.000 mensen bezochten de reenactment van de Oversteek.
In oktober organiseerde de Lindenberg voor de derde keer op rij het Free Future College. Scholieren uit de gehele provincie hebben deelgenomen aan activiteiten die bewustwording voor de waarde van vrijheid creëren. Daarnaast is er een podcast over geheime verzetsgroepen tijdens de Koude Oorlog opgezet, heeft Thomas van Luijn tijdens Festival Ongekend in de Stevenskerk Nationale Excuses voor de beeldenstorm gemaakt en de stichting Stolpersteine Nijmegen heeft op twee momenten Stolpersteine gelegd voor Joodse bewoners die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn opgepakt, gedeporteerd en (meestal) vermoord in een van de concentratiekampen.

We versterken ons toeristisch profiel met de Limes als Unesco werelderfgoed

We hebben, in samenwerking met de GMR Arnhem-Nijmegen en de provincie Gelderland, een ambitieus Masterplan Romeins Verleden opgesteld. Hiermee wordt het toeristisch aanbod voor het Unesco Werelderfgoed van de Romeinse Limes uitgebreid en versterkt. Ook zijn de kansen voor betere bescherming en een nationaal kenniscentrum Limes in samenwerking met de relevantie partijen in de stad, zoals Valkhof Museum en Radboud Universiteit, in beeld gebracht. Een eerste schetsontwerp voor visualisatie van het bijzondere Romeinse erfgoed van Kops Plateau als een van de icoongebieden van Romeins Nijmegen is gerealiseerd.

Op weg naar 80 jaar vrijheid WO2

In 2023 is het regioprogramma ‘ Rijk van Nijmegen, 80 jaar Vrijheid’ opgesteld. Samen met de gemeentes van het Rijk van Nijmegen en in afstemming met de provincie is de basis gelegd via het regioprogramma met bijbehorende subsidieregeling om in 2024 en 2025 het bombardement, Operation Market Garden en 4&5 mei in 2025 te herdenken en te vieren. In samenwerking mét de stad is voor de herdenking van het bombardement een brandgrenswandeling met zogenaamde lichtherinneringen (o.a. video mapping op de Stevenskerk)’ opgesteld en in samenwerking met de EO/ NPO wordt de documentaire ‘De middag van ‘44’ gemaakt die 22 februari wordt uitgezonden.

We werken oud archeologisch onderzoek uit

We hebben het archeologiebeleid geactualiseerd via het facetbestemmingsplan archeologie. De kaarten, toelichting en regels zijn via het omgevingsloket te raadplegen waardoor het voor iedereen duidelijk is wanneer archeologisch onderzoek noodzakelijk is. We hebben tevens de basis gelegd voor een Handboek Archeologie. Hierin worden de randvoorwaarden voor archeologievriendelijk bouwen, de kwaliteitseisen voor archeologisch onderzoek en de omgang met toevalsvondsten vastgelegd. Hiermee scheppen we duidelijkheid richting initiatiefnemers en uitvoerders van archeologisch onderzoek. Enkele belangrijke vermeldingen zijn:

In 2023 is het onderzoek van de Loden Lady verder uitgewerkt door middel van DNA-onderzoek en een nieuwe gezichtsreconstructie.
We hebben de inventarisatie en waardering van reeds uitgevoerd oud archeologisch onderzoek voortgezet. Dit heeft geresulteerd in een digitale kaart waarop vrijwel alle onderzoeken uit het verleden zijn samengebracht. Deze kaart vergemakkelijkt archeologisch onderzoek en de besluitvormingsprocessen rondom vergunningverlening
Constructing the Limes. In 2023 zijn de Romeinse ijzeren werktuigen afkomstig van het Kops Plateau uitgewerkt, gepubliceerd en gepresenteerd tijdens de Nijmeegse Winterweken.
We voeren archeologisch onderzoek uit. We hebben, met name in het kader van de ontwikkelingen in Nijmegen-Noord, de Winkelsteeg en de Stationsomgeving (integrale) adviezen opgesteld. Het Archeologiebedrijf van de gemeente Nijmegen heeft vele en diverse onderzoeken uitgevoerd. De ontdekking van een prehistorisch grafveld in de Winkelsteeg mag hierbij niet onvermeld blijven.

In 2023 is gestart met de bouw van een nieuw archeologiedepot van provincie Gelderland en gemeente Nijmegen.

We onderzoeken invloed digitale transformatie op publieksbereik van het RAN

Op onze belangrijkste website, de Digitale Studiezaal, kregen we wederom meer dan 100.000 unieke bezoekers. Ook op andere websites waarop we participeren, zoals de educatieve website Geschiedenis Lokaal 024, werden we goed gevonden. We breidden onze online aanwezigheid uit door het opstarten van een LinkedIn-account en is in samenwerking met het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis een podcast over de geschiedenis van de Benedenstad gemaakt.